1. Homepage
  2. Over Renewi
  3. Onze rol
  4. Actueel

Airco's en koelkasten kunnen helpen het nog koeler te houden

22 augustus 2022

Ook op langere termijn, mits correct onderhoud én verwerking op het eind van hun 'leven'

- Maurice Geelen, Managing Director Coolrec -

Europa (en ook België) raakt in de ban van zon, hitte en droogte. Extreme hitte komt in Europa de laatste jaren vaker voor en is intenser. Denk aan de hete en droge zomers van 2018, 2019, 2020 en de huidige.  Geen plek op de wereld ontkomt meer aan de gevolgen van klimaatverandering. Naast meer en intensere hittegolven, aanhoudende droogte en bosbranden, zware orkanen of heftigere neerslag: elke regio op aarde treft wel één van die trends, of een combinatie ervan. In veel delen van de wereld staan mensen en ecosystemen al met hun rug tegen de muur. Dichterbij huis is de klimaatcrisis tast- en voelbaarder dan ook. Airco’s en koelkasten brengen verkoeling vandaag, maar kunnen op langere termijn de opwarming ook écht verminderen. Ik licht graag toe hoe wij het samen wat koeler kunnen houden.

Niets doen is geen optie meer

In het jongste rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) in april 2022 schrijven wetenschappers dat die trends in de toekomst sterker zullen worden en 'ongekend' snel gaan. Zo groeide de CO2-uitstoot wereldwijd nog nooit zo hard als in het afgelopen decennium. We hebben nu al te maken met ruim 1 graad opwarming van de aarde en de gevolgen zijn al merkbaar. Als de temperatuur nog verder stijgt, zullen de gevolgen alleen nog maar toenemen en op een aantal plekken leiden tot onomkeerbare schade.

Er is niet alleen slecht nieuws. De mens, wij zijn de oorzaak. Maar we kunnen er zelf nog iets aan doen. Het doel is nog in zicht, al zijn de komende jaren bepalend. Niets doen is geen optie meer. Alleen als we de mondiale uitstoot vóór 2030 fors kunnen reduceren, halveren zelfs, liggen de Parijsdoelen  - het streven om de opwarming van de aarde beperkt te houden tot 1,5 graden -  nog binnen bereik. Cruciaal is om rond het midden van de eeuw op een uitstoot van netto nul uit te komen. Dat betekent dat bij investeringen en initiatieven nu reeds dit doel centraal moet staan. Dit vergt mondiale inspanningen op alle vlak: van energietransitie, duurzaam energie- en landgebruik tot veranderingen in levensstijlen en consumptie-en productiepatronen.

Circulair actieplan

Wetenschappers van het IPCC zien toenemende bereidheid tot klimaatactie bij zowel beleidsmakers, bedrijfsleven als burgers. Net als de federale, Vlaamse en Waalse overheden de klimaatdoelstellingen koppelen aan de noodzakelijke bijdrage van de circulaire economie, benadruk ik dat systeemverandering rond het hergebruik van materialen en afval een nieuw leven geven, niet alleen onontbeerlijk is voor de transitie naar een circulaire economie en de sleutel om de Europese klimaatdoelstellingen te halen, maar ook noodzakelijk om het Belgische consumptiepatroon terug te brengen binnen de grenzen van een leefbare wereld.

Precies daarom keek Renewi afgelopen half jaar ook wat ze zelf kunnen doen. Het resultaat is een circulair actieplan ten behoeve van een significante terugdringen van potentiële co2 uitstoot van Nederland, dat we bezorgden aan de Nederlandse overheid. Een voorstel met vier realistische acties. Eén van die acties, betreft Coolrecs activiteiten: het op een verantwoorde wijze verwijderen en recyclen van chemische koelmiddelen en drijfgassen uit elektronische apparatuur. Een groot deel van de koel- en vries apparatuur wordt nu al correct verwerkt. Maar een aanzienlijk deel verdwijnt, ondanks gezamenlijke inspanningen, onder de radar. Jaarlijks zou het op een verantwoorde wijze verwerken van deze afgedankte apparatuur 0,3 Megaton CO2-reductie opleveren in Nederland. Het equivalent van 400 miljoen (!) vrachtwagenkilometers, stel je voor. Deze berekening voor Nederland, is niet hetzelfde als voor België. Maar het moge duidelijk zijn dat ook hier de impact op de CO2 reductie aanzienlijk zou zijn. Daarenboven levert het correct onderhoud van airconditioners en warmtepompen nog potentieel bijkomende reductie.

Koelmiddelen met grotere impact dan CO2

Iedere koelkast, vriezer, airco (ja ook die in je wagen), elektrische boiler of warmtepomp bevat chemische koelmiddelen. Eind jaren ’80 werden de oude varianten (cfk’s en hcfk’s) vervangen door alternatieve koelmiddelen (voornamelijk hfk’s) omdat bleek dat deze oude verantwoordelijk waren voor het afbreken van onze ozonlaag. Gelukkig is deze laatste, onder andere door deze ingreep, beginnen herstellen. Tot zover het goede nieuws, want ook al hebben die nieuwe koelmiddelen geen schadelijk effect op de ozonlaag, ze zijn nog veel meer dan CO2 verantwoordelijk voor het opwarmen van de atmosfeer. Afhankelijk van hun precieze chemische samenstelling hebben ze 1000 tot 9000 maal grotere impact dan CO2. Sinds 2016 is beslist ook deze uit te faseren.

Wij stelden in 2020 vast dat nog steeds meer dan 20% van de door Coolrec verwerkte koelkasten ozonafbrekende stoffen bevat. En 35% van de verwerkte koelkasten bevatten nog steeds hfk’s. Met ander woorden, meer dan de helft (55%) van de verwerkte koelkasten bevatten nog steeds een koelmiddel of drijfgas met een grote CO2impact. En dat zijn nog alleen maar de koelkasten.  

Ook airco’s, warmtepompen, elektrische boilers, waterkoelers en automaten voor koude en warme dranken bevatten nog veel van deze schadelijke stoffen.

Correcte verwerking én onderhoud

Jammer genoeg komen nog veel van deze apparaten, om uiteenlopende redenen, niet bij gecertificeerde verwerkers terecht waardoor de koelmiddelen en drijfgassen gewoon in de atmosfeer terecht komen en zo substantieel bijdragen aan de opwarming van de aarde. Een correcte ontmanteling en zorgvuldig omgaan met de koelmiddelen zijn cruciaal. Niet alleen heeft het terugwinnen van koelmiddelen een enorm mitigerend effect; nadat ze voorzichtig zijn verwijderd en opgeslagen, zijn koelmiddelen, eenmaal gereinigd, bovendien geschikt voor hergebruik, of ze kunnen worden omgezet in andere chemicaliën die niet bijdragen aan de opwarming van de aarde. Dit proces van omzetting is de enige manier om de uitstoot van deze koelmiddelen definitief aan te pakken. Het is een duur en technisch proces, maar toch zou het de norm moeten worden. Een circulaire norm.

Koelmiddelen geven emissies in elke fase van hun levenscyclus. Niet alleen (maar wel het meest) veroorzaken ze schade wanneer ze vrijkomen bij afgedankte apparaten. Ook tijdens de productie, het vullen van de installaties, lekken of onderhoudswerkzaamheden. 

Warme oproep

Een ongelofelijk CO2- reductie potentieel dus, op voorwaarde dat de overheid enkele voor de hand liggende maatregelen neemt.

Maar ook u en ik, wij, particulier of organisatie, moeten onze verantwoordelijkheid hier nemen: zorg ervoor dat je onderhoud correct gebeurt en dat je apparaat op het eind bij een gecertificeerd verwerker terecht komt.

Want koelmiddelen en -toestellen die bijdragen aan de opwarming van de aarde. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.