Marktontwikkelingen 2023
14 december 2022
In onze weg naar een afvalvrije wereld investeren wij steeds meer in recyclingtechnieken om grondstoffen uit ons afval te herwinnen. Om dit daadwerkelijk te kunnen realiseren passen wij jaarlijks onze condities aan op de ontwikkelingen in onze markt. De belangrijke ontwikkelingen hebben wij voor u op een rijtje gezet:
1. Algemene trends – rol van de overheid:
Om te zorgen dat klimaatdoelstellingen gehaald worden en er in 2050 genoeg voedsel en producten zijn voor iedereen, zet de overheid in op de Circulaire Economie en worden er CO2-maatregelen genomen. In haar Rijksbrede Programma Nederland Circulair in 2050 stelt de overheid al in 2030 als doel: 50% minder verbruik van primaire grondstoffen (mineraal, fossiel en metalen). De Nederlandse economie is voor 24,5% circulair. Dit betekent dat van alle materialen die nodig zijn om aan maatschappelijke behoeften te voldoen zoals voor Wonen, Mobiliteit en Voeding een kwart hiervan zijn afkomstig uit niet-maagdelijke, secundaire bronnen. Momenteel is de wereld nog maar voor 8,6% circulair, volgens het Circularity Gap rapport van denktank Circle Economy. Wereldwijd leven we nog in een lineaire economie, waarin grondstoffen voornamelijk verbruikt worden voor economisch rendement. De Circulaire Economie gaat daarentegen uit van businessmodellen die zowel economische waarde opleveren als grondstoffen behouden.
De Nederlandse overheid heeft een actief beleid om deze doelstellingen te halen. Zo zijn er een aantal instrumenten waar de overheid gebruikt van maakt:
Kortom, de Nederlandse overheid heeft een actief beleid om deze doelstellingen te halen. Zo zijn er een aantal instrumenten waar de overheid gebruikt van maakt:
Afvalstoffenbelasting
Per 1 jan 2019 is de afvalstoffenbelasting op het verbranden en storten van afval fors verhoogd (van € 13,21/ton naar € 32,12/ton) om zo hergebruik en recycling te stimuleren. In 2022 bedroeg de afvalstoffenbelasting € 33,58/ton. Verwachting voor 2023 is een stijging van € 2,12 per ton.
Landelijk Afvalbeheerplan (LAP3)
In het Landelijk Afval Beheerplan (LAP3) zien wij duidelijke wijzigingen om gescheiden inzameling en hergebruik en recycling te bevorderen.
Afhankelijk van de voortgang in het behalen van de doelstellingen past de overheid het LAP3 aan.
CO2-heffing
In 2021 heeft de overheid besloten om een CO2-heffing in te gaan voeren die richting 2030 steeds hoger wordt. Verwerkers moeten investeren in CO2 reductie maatregelen dat zorgt voor extra kosten. Vanaf 2024 gaat de overheid deze belasting ook effectief in rekening brengen wat ook een effect gaat hebben op de prijs voor het verbranden van afval.
Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV)
Met een UPV stelt men producenten en importeurs verantwoordelijk voor hun producten in de afvalfase. Hoe meer circulair een product is van een producent hoe minder bijdrage geleverd hoeft te worden. . Door producenten verantwoordelijk te maken voor het afval dat ze zelf creëren, worden ze gestimuleerd bewuster te produceren. Dit vergroot de focus op hergebruik en recycling. Wij zien in toenemende maten het gebruik van een UPV.
Zo komt er vanaf 1 januari 2023 een vergoeding voor de aparte inzameling van verpakkingen bij bedrijven en andere organisaties. Dit geldt oor Plastic- en Drankkarton verpakkingen (PD) en glas wat in samenstelling gelijk is aan consumentenverpakkingen.
Zeer Zorgwekkende stoffen
Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) zijn stoffen die schadelijk zijn voor milieu-, mens of dier en aanwezig zijn in tal van producten. Afgelopen jaar is meer en meer duidelijk geworden dat ZZS steeds een grotere rol hebben. Het Europese doel is om ZZS uit de kringloop te halen. Ook in de afvalverwerking en recycling zijn er steeds meer normeringen en maatregelen om de gewenste bijdrage te kunnen leveren en moeten wij meer investeren. Dit zal naar verwachting ook invloed gaan hebben op onze klanten. Er zal vanuit onze klanten meer informatie worden verwacht wat betreft de potentiële aanwezigheid van ZZS in hun afval.
2. Security-of outlet:
Wij zien dat het evenwicht tussen de vraag en het aanbod zeer dynamisch is. Voor sommige stromen is er een schaarste in verwerkingscapaciteit (met name gevaarlijk afval) en op andere stromen is weer een enorme vraag. Dynamiek in prijsstelling om zowel negatieve al positieve prijsgevolgen wordt voor bepaalde stromen standaard.
3. (Geo)politieke ontwikkelingen:
De oorlog in Oekraïne zorgt voor hoge energie- en gasprijzen met als gevolg een hoge inflatie. Naast dat dit in de recycling zorgt voor forse stijgingen van productiekosten zien wij ook dat ‘toegang tot grondstoffen’ cruciaal wordt. De beschikbaarheid van grondstoffen noodzaak ook tot zelfvoorziening en meer acties gericht op behoud van grondstoffen in EU- of op nationaal niveau.
De inflatie is, mede als gevolg van de oorlog in Oekraïne, ongekend hoog. De fors hogere energie-, brandstof- en grondstofkosten zorgen voor een zeer sterke kostenstijging, ook in de afvalrecycling. Met grote onzekerheid op de markt dreigt een recessie te ontstaan wat weer gepaard gaat met een sterke daling van de opbrengsten voor oud papier, metalen en kunststoffen.
4. Arbeidskrapte
De krapte in de arbeidsmarkt zorgt voor forse stijging van de lonen en ook zien wij dat veel leveranciers hierdoor langere levertijden hebben. Voor logistiek geld specifiek dat beschikbaarheid niet altijd voorhanden is.
5. Kwaliteit:
De kwaliteitseisen bij de (eind)verwerkers worden steeds hoger. Dit betekent dat in de gehele keten meer en betere controle vereist is en dat wij maatregelen moeten nemen om onze sorteerprocessen verder te optimaliseren.
5. Veiligheid:
Om de CO2-footprint te reduceren wordt er natuurlijk steeds meer elektrisch materieel en voertuigen ingezet. Helaas zien wij ook meer batterijen en accu’s in het afval terecht komen. Deze zorgen voor brand(gevaar) met alle gevolgen (o.a. kostenstijgingen) van dien.
Antwoord van Renewi
Kwaliteit, kwaliteit en kwaliteit
De kwaliteit van de afvalstromen is zeer bepalend geworden. Vanwege de vollast van verwerkers, maar ook om een goed en veilige grondstof te kunnen maken is de kwaliteit van de afvalstroom essentieel. Goede bronscheiding en afvalbewustwording zijn de oplossingen. Renewi ondersteunt en adviseert haar klanten op dit gebied om de transitie naar een Circulaire Economie te realiseren!
Innovaties: Mission75
Renewi speelt een belangrijke en innovatieve rol als het gaat om waste-to-product-oplossingen, daarom startten we een missie: Mission75. Deze missie verwijst naar ons ambitieuze plan om ons eigen recyclingpercentage tegen 2025 te verhogen van 67,2% naar 75%. Met onze Mission 75 willen we acht miljoen ton secundaire materialen in de markt zetten als alternatief voor nieuwe grondstoffen.
In 2022 hebben wij flink geïnvesteerd in nieuwe recyclingstechnieken (o.a. de start van de bouw van een hele nieuwe kunststofrecycling installatie in Eindhoven en de overname van PARO Amsterdam). Ook in 2023 gaan wij verder investeren in innovatieve recyclingstechnieken.
Marktontwikkelingen per afvalstroom
Naast de ketenkosten ontwikkeling hebben wij onderstaande de effecten van de marktontwikkelingen per afvalstroom weergegeven:
De kosten voor gevaarlijk afval zijn aan een enorme kostenstijging onderhevig. De eerder algemene kosten zijn enorm kosten verhogend (o.a. logistiek, personeel, wet- en regelgeving) maar daarnaast ook:
Emissienormen
De aanwezigheid van Zeer Zorgwekkende Stoffen (bv PFAS) in het milieu en ook dus in afval eist dat afvalverwerkers steeds meer analyseren wat er bij de installaties binnenkomt. Ook kijken zij naar wat de emissies zijn naar water, lucht en bodem. Dit zorgde al in korte tijd voor een enorme uitbreiding van de analyses. De verwachting is dat deze kosten nog verder stijgen, naarmate de overheid zich breder focust op het spectrum van ZZS.
Schaarste aan basis chemicaliën en hoge energiekosten
Door de hoge energiekosten, worden bepaalde energieverslindende processen afgeschaald (bijvoorbeeld cementindustrie) of leiden ze tot een hogere kostprijs. In de industrie hebben de processen (onder andere Zink-, Aluminium- en Chloorproductie) als bijproduct chemicaliën (bijvoorbeeld stikstofgas en Ijzerchloride). Deze chemicaliën dienen als grondstof voor andere processen waaronder in de afvalverwerking (afvalwaterbehandeling en inertisering). De beschikbare volumes van deze noodzakelijke grondstoffen is dus zeer beperkt, is een risico voor de verwerkingscapaciteit en de prijs per ton is erg hoog.
Te kort aan houtvezel
Tekort aan houtvezel als toeslagstof: in de voorbereiding voor de cementindustrie wordt houtvezel/stof gebruikt. Door een groot tekort zijn niet alleen de kosten hoger maar hierdoor wordt de verwerkingscapaciteit ook lager.
Minder vraag naar cement:
Door een aantal partijen (o.a. Holcim) zijn een aantal cementovens stil gelegd door minder vraag naar cement. De verwachting is dat de productiecapaciteit met 20% omlaag gaat in 2023. Hierdoor is er veel minder vraag naar substituut brandstoffen en dit zorgt voor hogere poortprijzen.
Flexibele tarieven
Waar normaal de verwerkingstarieven vast liggen voor 1 kalenderjaar worden wij nu geconfronteerd met tussentijdse prijswijzigingen door het jaar heen. De totale kostenstijging loopt hierbij veel hoger op dan voorgaande jaren.
Door allerlei initiatieven om voedselverspilling te voorkomen zal het traditionele swill en ODP volume langzaam afnemen.
Het swill volume is na de covid pandemie niet volledig herstelt, belangrijke oorzaken hiervoor zijn thuiswerk trends en afname van horeca bedrijven. Een ander belangrijk onderdeel van de kosten is dat de inzameling door verschillende ontwikkelingen fors stijgt.
Door de gestegen energiekosten neemt de vraag naar scherven toe. De negatieve effecten op de glasprijzen zijn de hogere proces- (energie), logistieke en personeelskosten.
Verpakkingsglas gaat per 1 januari 2023 onderdeel zijn van het verpakkingsconvenant en zal indien voldaan wordt aan de voorwaarden vallen onder de regie van Nedvang.